Giới thiệu
Những nhà lãnh đạo giỏi cần phải biết cách vận dụng ngôn ngữ hình thể một cách hiệu quả, đồng thời họ phải hiểu được ý nghĩa ngôn ngữ cơ thể mà những thành viên trong nhóm, tổ chức của họ sử dụng để dẫn dắt tập thể tới chiến thắng.
Ngôn ngữ không thành lời của những nhà lãnh đạo (The Silent Language Of Leaders – 2011) mang tới cho người đọc những kinh nghiệm, quy tắc để điều khiển ngôn ngữ cơ thể, và những cách hiểu khác nhau về hình thức giao tiếp này ở mỗi nền văn hóa khác nhau.
Đối tượng hướng tới
Cuốn sách hướng tới những ai đang nắm giữ vị trí lãnh đạo. Bên cạnh đó, cuốn sách cung cấp những thông tin bổ ích cho người làm việc ở môi trường đa văn hóa hoặc những ai có hứng thú với lĩnh vực ngôn ngữ hình thể và tâm lý học.
Sơ lược về tác giả
Carol Kinsey Goman là một huấn luyện viên về công tác lãnh đạo, tư vấn viên lĩnh vực quản trị và là diễn giả chính kiêm chủ tịch của Dịch vụ tư vấn Kinsey. Ngôn ngữ không thành lời của những nhà lãnh đạo là một trong những quyển sách bán chạy nhất của bà.
Muốn lãnh đạo tốt cần khả năng giao tiếp tốt – bao gồm cả ngôn ngữ hình thể
Bạn chắc chắn không thể truyền cảm hứng hoặc thuyết phục được ai nếu bạn không dùng ngôn ngữ hình thể đúng cách. Ngôn ngữ cơ thể bao gồm dáng điệu, cử chỉ tay chân, biểu cảm khuôn mặt, giao tiếp bằng mắt, những đụng chạm và thậm chí là mùi hương; chúng đều mang lại cảm giác thấu cảm hơn khi giao tiếp.
Khi giữ cương vị lãnh đạo, ngôn ngữ hình thể của bạn sẽ bị người khác nhìn nhận và đánh giá ngay lập tức. Trên thực tế, nghiên cứu chỉ ra rằng chúng ta đánh giá sự tín nhiệm, tự tin, độ đáng yêu và độ đáng tin của một người chỉ sau 7 giây từ lúc gặp mặt. Chỉ 7 giây! Một khoảng thời gian quá ngắn để bạn có thể nghe được một câu nói được trau chuốt.
Làm sao mọi thứ có thể diễn ra nhanh như vậy? Vì đó là cách mà não bộ hoạt động. Về cơ bản, ngôn ngữ hình thể luôn được nhận thức và đánh giá qua hệ viền của não. Hệ viền là bộ phận cấu trúc của não chuyên phản ứng với cảm xúc và kí ức. Đó là phần não bộ tiếp nhận và xử lý cảm xúc. Nói cách khác, nó như một hệ thống báo động; một khi tiếp nhận thông tin, bộ phận này sẽ nhanh chóng tìm ra mối đe dọa.
Vì ai cũng có hệ viền và kết cấu não bộ của mọi người hầu như là giống nhau, vì thế ngôn ngữ cơ thể cũng hầu hết là giống nhau ở các nền văn hóa thậm chí khác nhau. Những biểu cảm căn bản của nỗi sợ, sự ngạc nhiên và tức giận là giống nhau trên toàn thế giới. Chính vì thế hình thái ngôn ngữ này đã trở thành cách giao tiếp đầu tiên của xã hội loài người. Nó là căn cứ để xác định ai là bạn, ai là thù chỉ trong tích tắc. Dù ngày nay, chúng ta không sinh tồn dựa vào ngôn ngữ hình thể, nhưng nó vẫn được coi là một kỹ năng quan trọng trong kinh doanh.
Nhà lãnh đạo thành công vừa biết đọc vừa biết áp dụng ngôn ngữ cơ thể đúng cách
Bạn có đan tay vào nhau khi đặt câu hỏi? Nếu bạn làm thế, thì hãy dừng lại ngay! Nếu đan tay vì bạn đang lạnh thì không thành vấn đề. Ngôn ngữ cơ thể ở trong mắt người tiếp xúc với bạn, họ đánh giá theo cách của riêng họ, bất kể chủ đích của bạn là gì.
Khi chúng ta gặp một nhà lãnh đạo, lập tức chúng ta thấy sự ấm áp và uy quyền của người đó. Bạn truyền đạt sự ấm áp chủ yếu qua các cử chỉ cởi mở, ví dụ như khi đối mặt với đối phương, đồng bộ hành động của bạn và cô ấy, gật đầu, cười và giữ cho chân tay của bạn “không vắt vào nhau”.
Uy lực và địa vị xã hội cũng được truyền tải qua cử chỉ của bạn. Vậy nên nếu bạn muốn xuất hiện một cách mạnh mẽ và đầy uy quyền, hãy có điệu bộ ngay thẳng, ăn nói rành mạch và luôn giữ đôi mắt tập trung. Mọi người muốn một nhà lãnh đạo cứng rắn và tự tin như thế.
Đó là lý do tại sao hình thức giao tiếp này vô cùng quan trọng trong chính trị. Khi đánh giá một chính trị gia, chúng ta để ý hai điều. Một là đảng của ông ta, hai là ngôn ngữ cơ thể của ông ta. Lịch sử đã cho chúng ta thấy rõ điều đó. Richard Nixon thua John F.Kennedy trong cuộc tranh cử tổng thống đầu tiên được phát trực tuyến là vì ông tỏ ra bồn chồn và liên tục vuốt trán. Điều này làm ông trông thiếu tự tin và căng thẳng hơn John F.Kennedy rất nhiều.
Trong tương lai, việc sử dụng ngôn ngữ hình thể sẽ càng quan trọng hơn. Qua các thế hệ, thị trường việc làm ngày càng mở rộng và phong phú hơn. Trong một nhóm mà ở đó các thành viên tới từ các nền văn hóa khác nhau, ngôn ngữ cơ thể là chìa khóa giao tiếp quan trọng nhất để giúp họ hiểu nhau hơn. Hãy tưởng tượng bạn quản lý hàng trăm nhân viên tới từ vài chục quốc gia khác nhau. Một điều hiển nhiên là bạn không thể giao tiếp trôi chảy bằng tiếng mẹ đẻ với từng công nhân của bạn nhưng bạn có thể truyền tải sự nồng hậu và đáng tin của mình qua một số các cử chỉ đúng đắn. Hơn thế nữa, các hình thức tương tác như video hoặc các công nghệ tiên tiến hơn càng nhấn mạnh tầm quan trọng của ngôn ngữ hình thể.
Làm chủ ngôn ngữ cơ thể giúp bạn trở thành một nhà đàm phán vượt trội hơn
Giao tiếp không đơn giản chỉ là chọn từ ngữ sắc bén, thương thuyết từ đó cũng không đơn giản là tranh cãi giỏi với những thủ thuật đòn bẩy. Khi đàm phán, không có gì thuyết phục hơn ngôn ngữ hình thể.
Viện hàn lâm khoa học Massachusetts (MIT) thực hiện nghiên cứu sự tác động của ngôn ngữ cơ thể bằng cách cho những chuyên viên kinh tế bày tỏ ý kiến chuyên môn của mình với nhau khi họ cùng đeo một thiết bị ghi lại sự thay đổi tông giọng, sắc thái và những cái gật đầu. Thiết bị đó sẽ phán đoán một cách chính xác thời điểm mà nó cho rằng chuyên viên ấy đã thuyết phục được hội đồng. Nếu chỉ dựa vào ngôn ngữ hình thể, hãy đứng thẳng, đối mặt với giám khảo và nói với tông giọng trầm. Bạn sẽ thành công!
Để nắm bắt tốt hơn, bạn cần phải hiểu ý nghĩa của từng loại ngôn ngữ hình thể:
- Tránh nhìn xuống tài liệu của bạn hoặc bất kỳ thứ gì khác trong phòng. Hãy tập trung vào đối phương, điều đó thể hiện bạn hứng thú.
- Hãy vạch ra những ranh giới khi quan sát ngôn ngữ cơ thể của đối phương. Họ thường giao tiếp bằng mắt bao nhiêu lần? Họ có thường xuyên di chuyển? Bạn có thể hiểu nhầm những hành động đó nếu không nắm bắt được mức độ thường xuyên của chúng.
- Hãy để ý tới nhóm hành động. Tổ hợp các cử chỉ này luôn mang một ý nghĩa nào đó khi chúng xảy ra gần nhau. Ví dụ nắm tay thường không thể hiện sự lo lắng nhưng sẽ là có nếu như đối phương tỏ ra bồn chồn và hạn chế giao tiếp bằng mắt.
- Luôn để ý tới bối cảnh. Ví dụ những người ngồi ở ghế đầu của một thính phòng luôn vắt chéo chân để tạo khoảng cách với sân khấu. Hành động đó tại thời điểm đó không có nghĩa là họ tự tách mình ra khỏi buổi diễn.
Đừng quên để ý bàn chân. Ngôn ngữ cơ thể không chỉ là mắt và tay. Nếu một người liên tục di chuyển bàn chân của cô ấy, chắc hẳn cô ấy đang cảm thấy buồn chán và lo lắng. Nếu muốn trở thành một nhà lãnh đạo tốt, hãy giữ yên đôi bàn chân của bạn.
Ngôn ngữ hình thể tích cực là chìa khóa dẫn tới hợp tác thành công
Nếu như bạn liếc ngang liếc dọc khi ai đó đang nói, họ sẽ lập tức cảm thầy mình không quan trọng và bỏ đi. Điều này sẽ làm giảm động lực hợp tác giữa bạn và người đó, bất kể hai người đang làm chung cái gì đi nữa.
Con người sinh ra là để hợp tác với nhau. Trên thực tế, não bộ con người chứa rất nhiều nơ-ron phản chiếu. Chúng giúp chúng ta đưa ra những phản ứng thích hợp, tạo cầu nối cảm xúc. Các nơ-ron này khiến ta biết cảm thông với niềm vui và nỗi buồn của người khác.
Nơ-ron phản chiếu có vai trò khá quan trọng trong công việc. Đó là lý do tại sao một số nhân viên thường vô thức bắt chước hành vi của sếp. Việc sếp có khả năng sử dụng ngôn ngữ hình thể đúng cách sẽ thúc đẩy sự cộng tác trong công ty. Hãy cười niềm nở và tỏ thái độ trân trọng với người đang nói chuyện với bạn. Bạn cần cho họ thấy rằng bạn đang rất chú tâm và không thể bị phân tán bởi bất kỳ điều gì khác.
Một số lưu ý khi bạn tỏ ra cởi mở và thân thiện, đừng lại quá gần đối phương phòng khi họ cảm thấy không thoải mái. Người Mỹ đặt ra “Vùng thân mật” – hai người được phép đứng cách nhau gần hơn 50cm – chỉ áp dụng với những ai thực sự thân thiết. Sẽ là 60cm với các đối tác thân tình, đủ tin tưởng. Khoảng cách sẽ luôn tỷ lệ với độ gần gũi. Ví dụ như trên 1m với đồng nghiệp bình thường và xa hơn nữa với bạn bè xã giao.
Ngôn ngữ hình thể tùy chỉnh theo giới tính
Nữ giới và nam giới đều có thể trở thành những nhà lãnh đạo giỏi. Nhưng sự khác biệt lớn nhất giữa hai phái là cách mà họ lãnh đạo cộng đồng. Vì sao? Chúng ta cùng quay lại kết cấu của não bộ để tìm hiểu rõ.
Cả nam và nữ đều có nơ-ron phản chiếu. Não bộ đàn ông có một hệ thống nữa (vùng giao nối thùy) sẽ hoạt động tạm thời trước khi các nơ-ron phản chiếu được phóng ra. Sự khác biệt này giúp nam giới tập trung nhiều hơn vào phân tích và giải quyết vấn đề. Trong khi đó, não bộ phụ nữ tiếp tục trải qua quá trình điều tiết cảm xúc.
Hai phái cũng phản ứng khác nhau khi đối mặt với stress. Nam giới có phản ứng chống lại hoặc bỏ chạy ngay lập tức trong khi đó nữ giới sẽ đáp lại bằng cảm xúc và có xu hướng dùng hệ viền nhiều hơn. Từ đó ta có thể thấy, stress làm giảm độ thấu cảm của phái mạnh. Điều này hoàn toàn ngược lại với phái yếu.
Ngôn ngữ hình thể của phụ nữ truyền tải sự thấu cảm hiệu quả hơn. Họ giao tiếp bằng mắt và cười nhiều hơn đàn ông. Khả năng thấu hiểu ngôn ngữ cơ thể người khác của phụ nữ cũng tốt hơn. Vì thế những nhà lãnh đạo nữ thường duyên dáng, mạnh mẽ.
Mặt khác, đàn ông khi lãnh đạo thường thích sử dụng sức mạnh và quyền lực. Ngôn ngữ hình thể của họ thường không khéo léo, thẳng thắn và ít cảm xúc. Vì vậy đàn ông thường tỏ ra cứng rắn và tự tin.
Thấu hiểu sự đa dạng văn hóa trong ngôn ngữ hình thể thời buổi hiện đại
Ngón trỏ và ngón cái tạo thành vòng tròn có nghĩa là gì? Câu trả lời phụ thuộc vào bạn đến từ đâu. Ở Mỹ nó có nghĩa là “OK”, ở Pháp có nghĩa là “vô giá trị” hoặc “con số 0”, ở Nhật Bản nó liên quan đến tiền, ở một số nơi nó lại được cho là tục tĩu.
Sự khác nhau về văn hóa ngày càng rõ rệt hơn trong thế giới đa dạng của chúng ta. Vì thế việc điều chỉnh hành vi sao cho phù hợp là điều cần được lưu ý.
Khi đưa danh thiếp cho một đối tác người Nhật, bạn cần đưa hai tay và cúi đầu chào. Bất kể hành động nào khác đều được cho là mất lịch sự. Nhưng đừng làm thế ở Mỹ, người khác sẽ nhìn bạn như thể bạn là người ngoài hành tinh.
Việc cúi chào có thể khác nhau ở các vùng miền nhưng về cơ bản, tất cả mọi người đều giống nhau ở 7 thể hiện: niềm vui, sự ngạc nhiên, nỗi buồn, sự tức giận, nỗi sợ, sự ghê tởm và sự khinh miệt. Bạn sẽ nhận ra ngay 7 biểu hiện này, bất kể người đó tới từ đâu.
Bên cạnh đó, không khó để ta nhận ra cảm xúc giả tạo. Biểu cảm khuôn mặt nếu kéo dài hoặc không đối xứng luôn mang lại cảm nhận hoài nghi. Sự khinh bỉ là biểu cảm thật duy nhất gây hoài nghi cho đối phương.
Đôi lời của tôi với bạn đọc
Hiệu quả lãnh đạo được xây dựng bởi khả năng giao tiếp và giao tiếp không đơn giản chỉ là sử dụng từ ngữ. Bạn cần phát triển ngôn ngữ cơ thể để truyền tải thái độ tích cực và tinh thần hợp tác trong nhóm của bạn. Cách duy nhất để củng cố sức mạnh của ngôn ngữ hình thể là học cách sử dụng nó và luôn để ý tới ngôn ngữ hình thể của người khác.
Tóm tắt sách Ngôn Ngữ Không Thành Lời Của Những Nhà Lãnh Đạo
