Giới thiệu
Mất Trí (Out Of Our Minds – 2001) thổi một luồng sáng mới vào thế giới kinh doanh liên tục thay đổi. Cụ thể, cuốn sách đánh giá quá trình công nghệ đã cải tiến và thay đổi cách chúng ta kinh doanh, trong khi hệ thống giáo dục công vẫn bị kẹt trong những năm tháng của cách mạng công nghiệp. Cuốn sách bàn về những thay đổi cần được thực thi để trường học có thể trang bị cho những thế hệ tiếp theo năng lực đối kháng trước những thách thức sáng tạo.
Cuốn sách này dành cho
- Những ai đang gặp phải trở ngại và rào cản trong sáng tạo;
- Những nhà lãnh đạo doanh nghiệp và nhà đổi mới muốn xây dựng đội ngũ sáng tạo;
- Những bậc cha mẹ đang lo lắng với hệ thống giáo dục hiện tại.
Về tác giả
Sir Ken Robinson là một nhà lãnh đạo nổi tiếng thế giới trong lĩnh vực nhân sự và phát triển sáng tạo. Ông là Giáo sư danh dự của Đại học Warwick và là chuyên gia tư vấn cho các cơ quan quốc tế, các chính phủ, các công ty thuộc Fortune 500 và các tổ chức văn hoá khác nhau. Các bài phát biểu trên TED của ông về cải cách giáo dục đã được xem bởi hàng triệu người.
Hãy giải phóng sự sáng tạo ra Thế giới
Khi được hỏi có sáng tạo hay không, hầu hết mọi người sẽ đỏ mặt và lúng túng điều gì đó về việc thiếu khả năng nghệ thuật. Điều này là bởi vì chúng ta nghĩ rằng sự sáng tạo là một món quà dành cho những người may mắn, thường là nghệ sĩ, người mà chúng ta cho là sinh ra để sáng tác những bản nhạc và quay những bộ phim. Nhưng sự thật là tất cả con người đều có tính sáng tạo cao và tính sáng tạo có nhiều hình thức, từ việc phát triển một sản phẩm dược phẩm mới đến việc tìm ra một hệ thống phân loại giấy ở văn phòng.
Vậy tại sao có rất nhiều người nghĩ rằng họ chỉ đang lao đầu vào làm việc mà không dùng đến sự sáng tạo? Vâng, một phần của vấn đề là chúng ta không được dạy để sáng tạo. Cho dù ở trường học hay trong các công việc văn phòng truyền thống, chúng ta được đào tạo để giải quyết các nhiệm vụ và tuân theo mệnh lệnh, để áp dụng theo đúng hệ thống và để học theo nội dung sẵn có mà không cần suy nghĩ. Không có gì ngạc nhiên khi hầu hết mọi người cảm thấy không thể sáng tạo sau nhiều năm như vậy rồi lại được đặt ở vị trí đòi hỏi cái mới. Nhưng, không bao giờ là quá muộn để thay đổi.
Trong phần tóm lược này, bạn sẽ hiểu được sự sáng tạo thực sự là gì; tại sao chúng ta cần sự sáng tạo hơn bao giờ hết; và làm thế nào để thúc đẩy sự sáng tạo trong công ty của riêng bạn hoặc trong gia đình của bạn.
Chúng ta đang ở trong kỉ nguyên của sự thay đổi mang tính cách mạng, và sáng tạo là điều thiết yếu để có thể thích nghi.
Chỉ trong thời gian một đời người ngắn ngủi, thế giới đã có biết bao sự đổi thay chóng mặt. Giờ đây, chỉ với chiếc iPhone trên tay, bạn đã có khả năng tính toán hơn cả toàn bộ nhân loại năm những 1940.
Với chiều hướng chỉ có tăng lên như hiện nay, tốc độ phát triển của công nghệ thực sự phi thường.
Nếu chúng ta nhìn lại 3.000 năm trước như thể là 12 giờ đồng hồ vừa qua, mỗi phút sẽ bằng 50 năm. Vậy nên, chúng ta mới cải tiến qua giai đoạn vận chuyển xưa cũ của thuyền buồm và xe ngựa chỉ khoảng 3 phút trước.
Cách đây hai phút rưỡi xe ô tô đầu tiên xuất hiện và 30 giây sau là chiếc máy bay đầu tiên. 50 giây trước – năm 1969, con người lần đầu đặt trên đến mặt trăng, và chỉ một giây trước đây, trong năm 2010, phi thuyền không người lái đầu tiên có thể tự hạ cánh đã xuất phát.
Nếu để ý, chúng ta còn thấy sự tiến bộ vượt trội trong phương tức liên lạc.
Trong khi máy tính đầu tiên được phát minh cách đây 41 giây, internet đã bắt đầu 25 giây trước và tin nhắn SMS đã xuất hiện chỉ sau 3 giây.
Rõ ràng, công nghệ ngày nay đã đi một chặng đường dài chỉ trong một thời gian ngắn, và thậm chí một chiếc đồng hồ kỹ thuật số hiện đại thông thường có nhiều quyền năng và bộ nhớ hơn tàu Apollo Moonlander năm 1969 của NASA.
Vì công nghệ ngày nay đang tiến triển nhanh chóng nên khả năng cạnh tranh sẽ thực sự đến với những ai có ý tưởng sáng tạo tốt nhất. Điều này làm cho sự sáng tạo trở thành một kỹ năng cần thiết cho bất kỳ nhà lãnh đạo doanh nghiệp nào trong tương lai để học hỏi.
Tương tự như vậy, khi việc kinh doanh và các xu hướng liên tục phát triển nhanh chóng, làm duy nhất một công việc trong cả con đường sự nghiệp sẽ trở thành một điều của quá khứ. Sẽ chỉ những người tài, biết linh hoạt và thích ứng là những người sẽ phát triển trong thị trường việc làm trong tương lai.
Hệ thống giáo dục công hiện nay là điển tích của cuộc cách mạng công nghiệp.
Thật dễ dàng để cho rằng hệ thống giáo dục ngày nay luôn tồn tại như vậy. Nhưng trên thực tế, ý tưởng đằng sau sự giáo dục trung học bắt buộc chỉ đến với chúng ta từ giữa thế kỷ XIX. Trước đó, bất kỳ loại hình giáo dục chính quy nào cũng là đặc quyền cho một số ít người được chọn.
Hệ thống giáo dục công phát triển trong khoảng năm 1860 như cách tạo ra công nhân cho cuộc cách mạng công nghiệp. Tất nhiên, càng nhiều người được giáo dục càng tốt, nhưng chúng ta vẫn có thể nhìn thấy những lớp học lớn của các trường công lập phản ánh nguyên tắc sản xuất công nghiệp như thế nào.
Ưu điểm của cách tiếp cận kiểu dây chuyền lắp ráp với này với việc đến trường là cho phép các quốc gia trang bị cho người lao động trong tương lai công việc liên quan tới kỹ thuật sản xuất và sản xuất nhanh chóng hiệu quả. Các sinh viên được kỳ vọng phải tuân thủ nghiêm ngặt, có tổ chức và làm theo các bài kiểm tra chuẩn.
Cho dù một số sinh viên xuất sắc hoặc thể hiện sự quan tâm đến một bộ môn nhất định; tất cả đều tham gia các khóa học giống nhau, vẫn sử dụng các tài liệu không thay đổi đó và được xếp loại trên cùng một thang đánh giá và không có nhiều thay đổi.
Giống như công nhân ở nhà máy, sinh viên trong các trường học hiện đại vẫn phải phản hồi lại những tiếng chuông báo khi đến giờ nghỉ ngơi hoặc ăn trưa.
Ngay cả sự tiến triển của giáo dục, từ lớp một đến lớp hai và sau các cấp sau đó nữa, cũng tương tự như các nguyên lý của sản xuất. Và giáo viên giống như các giám sát viên dây chuyền lắp ráp, được chia thành các chuyên ngành để đảm bảo các công việc cụ thể được thực hiện khi học sinh sinh viên di chuyển sang dây chuyền, đi từ phòng này sang phòng khác.
Mỗi giai đoạn của hệ thống được xây dựng một cách hợp lý vào giai đoạn cuối, và sinh viên được coi là thành công miễn là họ cứ tiến bộ hơn trước nhờ hoạt động trong quá trình sản xuất này.
Nhưng như chúng ta sẽ thấy, hệ thống này không còn phản ánh thế giới kinh doanh hiện đại nữa. Chúng ta đã vượt ra khỏi dây chuyền lắp ráp đó, và hệ thống giáo dục của chúng ta cũng nên như vậy.
Hệ thống giáo dục ngày nay bỏ qua tính sáng tạo và không trang bị được những thứ mà nhà lãnh đạo doanh nghiệp tương lai cần có.
Trong 30 năm qua, số sinh viên tốt nghiệp đại học tham gia thị trường việc làm đã tăng gấp đôi. Nhưng điều đó không có nghĩa là họ đang chuẩn bị tốt cho nhu cầu của thị trường lao động hiện đại.
Những gì chương trình giảng dạy hiện nay đang đặc biệt thiếu là sự quan tâm tới nghệ thuật và sự sáng tạo.
Điều này đặc biệt xảy ra ở các trường trung học, có xu hướng tập trung vào các môn học đã bao gồm trong các bài kiểm tra chuẩn – như thước đo để xác định xem các trường đang hoạt động tốt như thế nào.
Kết quả là, các chương trình học trung học trước hết tập trung vào toán học, ngôn ngữ và khoa học. Các ngành nhân văn thường đứng thứ hai, bao gồm lịch sử, địa lý và nghiên cứu xã hội. Những môn nghệ thuật có được chú ý ít nhất.
Khi chính quyền Bush thông qua bộ luật No Child Left Behind, vào năm 2001, mục tiêu là nâng cao tiêu chuẩn học tập bằng cách tăng khối lượng kiến thức dự bị đại học và khiến giáo viên chịu trách nhiệm về hiệu suất học tập của học sinh, sinh viên.
Nhưng điều này được thực hiện bằng cách tập trung vào các bài kiểm tra tiêu chuẩn, vốn chỉ liên quan đến toán học và tiếng Anh. Nó cũng liên quan tới số lượng kinh phí hỗ trợ trường có được với mức độ điểm số của các bài kiểm tra đó. Đương nhiên, điều này gây áp lực cho các trường học khiến họ phải quan tâm tới các môn học sẽ được kiểm tra, khiến các môn nghệ thuật và sáng tạo bị coi nhẹ.
Điều này cũng ảnh hưởng số tiền tài trợ nghệ thuật trường nhận được, mặc dù đây là những môn học giúp phát triển ý thức tự thể hiện bản thân và khả năng sáng tạo.
Và đối với những ai mong muốn có một sự nghiệp thành công trong tương lai, khả năng tự thể hiện bản thân và sáng tạo là những kỹ năng hết sức quan trọng.
Trong một nghiên cứu năm 2010 của các nhà nghiên cứu tại IBM, khi các nhà lãnh đạo kinh doanh hàng đầu thế giới và các nhà lãnh đạo khu vực tư nhân được yêu cầu kể tên yếu tố lãnh đạo quan trọng nhất, tất cả họ đều có cùng một câu trả lời đó là: tính sáng tạo.
Họ đều tin rằng tính cách này sẽ giúp tổ chức của họ thành công trong một tương lai không thể đoán trước.
Trí tưởng tượng là một khía cạnh xác định bản chất con người, và tính sáng tạo áp dụng trí tưởng tượng để hình thành.
Điều gì thực sự con người tách biệt với các loài động vật khác? Không phải là chúng ta đi bộ trên hai chân hay có thể sử dụng các công cụ vì cũng có rất nhiều động vật khác cũng có những điểm này.
Điều thực sự cho rằng bản chất con người là phạm vi không thể so sánh của trí tưởng tượng của chúng ta.
Trí tưởng tượng là điều cho phép chúng ta nhìn thấy được những điều vượt qua cả thời điểm hiện tại và môi trường ngay lúc đó.
Đó là những gì chúng ta dùng để xem xét những điều chúng ta chưa trải nghiệm, để xem lại và phân tích quá khứ, để cải thiện hiểu biết của chúng ta về hiện tại bằng cách nhìn qua cặp mắt của người khác và giúp định hình tương lai bằng cách dự đoán những kết quả khả thi.
Trí tưởng tượng cũng là nguồn năng lượng sáng tạo vô hạn của chúng ta.
Bạn có thể nghĩ về sự sáng tạo như cách đưa trí tưởng tượng lên một bước xa hơn và khiến nó được thực thi. Nói cách khác, sáng tạo phải áp dụng trí tưởng tượng.
Khi đang sáng tạo, bạn đang nảy ra những ý tưởng gốc có giá trị và đang làm việc với những ý tưởng đó. Sáng tạo cũng không hoàn toàn để phục vụ cho nghệ thuật. Nó có thể trong toán học, kỹ thuật, văn bản hoặc kinh doanh.
Sự sáng tạo có thể có được nhờ môi trường vật lý như gỗ, vải hoặc thực phẩm; hoặc một môi trường cảm quan, như âm thanh, ánh sáng hoặc tiếng nói; hoặc nó có thể là một phương tiện nhận thức, như những từ hay số. Cũng có thể là hỏi những câu hỏi mới giúp phát triển một lĩnh vực theo những hướng mới hoặc để tập hợp các ý tưởng khác nhau mà trước đây chưa được liên kết.
Có hai bước cho quá trình sáng tạo. Đầu tiên là tạo ra những ý tưởng mới và thứ hai là đánh giá những ý tưởng đó để làm sáng tỏ, tinh chỉnh hoặc loại bỏ chúng.
Không phải tất cả các ý tưởng sáng tạo đều được chấp nhận và đón nhận ngay. Có vô số nghệ sĩ, nhà khoa học và nhà đổi mới mà những ý tưởng ban đầu của họ đã nhận được vô số nhạo báng hoặc khinh miệt. Một số người chết vì không có tiền và không được khen ngợi, và sau đó các thế hệ sau khám phá lại ý tưởng và nhận ra giá trị của họ.
Các nhà lãnh đạo sáng tạo nên tránh những quan niệm sai lầm và học cách trở nên linh hoạt.
Sự đổi mới diễn ra khi bạn có thể đưa một ý tưởng sáng tạo ban đầu vào thực tiễn. Và điều này thường xảy ra khi một sản phẩm mới được tạo ra hoặc một dịch vụ hoặc hệ thống mới được giới thiệu.
Có vẻ đơn giản, nhưng nhiều nhà lãnh đạo doanh nghiệp va phải hai quan niệm sai lầm khi cố gắng thúc đẩy đổi mới.
Đầu tiên, họ sợ rằng họ sẽ phải chịu trách nhiệm một mình cho những ý tưởng mới. Tuy nhiên, vai trò chính của một nhà lãnh đạo sáng tạo là nuôi dưỡng và tạo điều kiện cho một môi trường nơi những người khác có thể sáng tạo.
Một quan niệm sai lầm khác là khi cho rằng môi trường sáng tạo là nơi họ phải buông bỏ mọi kiểm soát và chấp nhận sự hỗn loạn. Nhưng điều này không hoàn toàn đúng. Thực tế, sự sáng tạo và sự đổi mới phát đạt khi có sự cân bằng giữa thử nghiệm và giám sát truyền thống.
Khi các nhà lãnh đạo kinh doanh sợ sự sáng tạo, họ thường biết ơn loại cấu trúc nơi làm việc truyền thống từ năm 1900, khi Nguyên tắc Quản lý Khoa học của Frederick Taylor được xuất bản. Đây là một cuốn sách hướng dẫn phổ biến cho cuộc cách mạng công nghiệp, vì nó mô tả làm thế nào một lực lượng lao động của con người có thể hoạt động với hiệu quả của máy móc để tối đa hóa năng suất và lợi nhuận.
Nhưng điều quan trọng cần nhớ là mô hình cách mạng công nghiệp là một điều của quá khứ và chỉ phục vụ để kiềm chế sự sáng tạo ngày nay.
Ngày nay, các nhà lãnh đạo đổi mới cần phải linh hoạt để xây dựng một môi trường sáng tạo.
Tính linh hoạt là cách duy nhất để xử lý những thay đổi nhanh chóng hiện nay trong công nghệ, cũng như trong các chính sách tài chính, sắp xếp thương mại và cạnh tranh toàn cầu mới.
Tính linh hoạt nên mở rộng trong toàn công ty, và nên được khuyến khích bởi cấu trúc của doanh nghiệp, từ các mẫu công việc hàng ngày của nhân viên đến các cấu trúc vật lý của không gian làm việc
Vậy làm thế nào để tạo ra sự linh hoạt bên trong bên cách đúng đắn?
Để tạo điều kiện cho sự sáng tạo, hãy kết hợp các nhóm liên ngành với đang dạng quan điểm.
Khi bạn suy nghĩ về sự sáng tạo, bạn có thể chỉ có một hình ảnh của một người đang chăm chỉ trong studio hoặc ga-ra xe, hoặc đang lang thang. Dù vậy cũng không sao, bởi sự sáng tạo là kết quả của việc mọi người trao đổi ý tưởng và làm việc cùng nhau.
Một cách để giúp tạo điều kiện cho sự sáng tạo là gắn kết những quan điểm khác nhau thông qua các nhóm liên ngành.
Đây là điều mà công ty thiết kế IDEO làm và đó là lý do tại sao họ là một trong những nhà tư vấn thiết kế sáng tạo tốt nhất trên thế giới. Các đội nhóm ở IDEO giúp phát triển đồ chơi, thiết bị văn phòng, máy tính và nhiều thứ khác, và công ty này thường xuyên được xếp hạng cao trong số 25 công ty sáng tạo hàng đầu của Business Week.
Đối với mỗi dự án, IDEO sẽ tạo ra một đội ngũ chuyên gia từ nhiều lĩnh vực khác nhau, bao gồm kỹ thuật, thiết kế sản phẩm, khoa học hành vi, nghiên cứu năng suất công việc và thiếp thị.
Vì mỗi chuyên gia đóng góp một quan điểm và kỹ năng khác nhau, đội ngũ này đại diện cho một sự kết hợp mạnh mẽ của các ý tưởng và có thể đưa ra một loạt các giải pháp cho mọi vấn đề. Và mỗi ý tưởng sau đó có thể được tạo mẫu, được đánh giá và thử nghiệm cho đến khi họ tìm được giải pháp tốt nhất.
Những đội này cũng là một ví dụ điển hình về lợi ích sáng tạo của những ý tưởng khác nhau.
Để sáng tạo thành công, mọi thông tin cần phải được giải phóng một cách tự do, do đó các đội ngũ và tổ chức nên buông bỏ các hệ thống phân cấp cứng nhắc. Bằng cách này, các nhà lãnh đạo sẽ thể tiếp cận tới nhiều ý tưởng độc đáo.
Pixar sử dụng chiến lược này, có lẽ nhờ đó mà studio phim hoạt hình của họ rất sáng tạo, được đón nhận và thành công về mặt tài chính. Kể từ khi tung ra Toy Story vào năm 1995, Pixar đã giành được hơn 20 giải thưởng của Học viện và kiếm được hơn 5,5 tỷ đô la tại các phòng vé trên toàn thế giới.
Một phần trong cấu trúc của công ty là Đại học Pixar, nơi cung cấp các hội thảo, bài giảng và các khóa học, bao gồm một chương trình làm phim hoàn chỉnh và các lớp vẽ và viết sáng tạo.
Trường đại học này không chỉ dành cho các nhà làm phim hoạt hình. Bất kì ai đang hưởng lương của Pixar, bao gồm kế toán, nhân viên bảo vệ và nhân viên phục vụ ăn uống, đều có thể dành bốn giờ mỗi tuần để tham dự các lớp học.
Với sự đa dạng này, có một dòng chảy ổn định của những ý tưởng mới di chuyển xuyên suốt tổ chức. Và vì mọi người từ các phòng ban khác nhau liên tục kết nối với nhau, những ý tưởng cả mới và cũ đều liên tục được trao đổi chéo nhau, tạo ra một môi trường sáng tạo thực sự.
Tổng kết
Thông điệp chính của cuốn sách là
Nếu bạn hy vọng được phát triển mạnh mẽ trong thế kỷ 21, bạn sẽ cần phải sáng tạo. Thay đổi công nghệ và xã hội đang diễn ra với tốc độ đáng kinh ngạc, và để thích ứng với những thực tế đang biến đổi trong nền kinh tế và trong các tổ chức, mọi nhân viên và các nhà quản lý cũng phải bắt đầu làm việc một cách sáng tạo.
Lời khuyên:
Cho phép đứa trẻ của bạn được linh hoạt và đi theo hướng bắc đích thực của riêng chúng.
Mỗi phụ huynh đều hy vọng rằng con của họ sẽ tìm ra cách của riêng mình trong cuộc sống. Ví dụ, chúng sẽ tạo lập một sự nghiệp vững chắc như là một giáo viên hoặc bác sĩ thay vì chuyển đổi đột ngột từ, triết học sang lịch sử nghệ thuật rồi lại sang cả kinh tế. Nhưng cuộc sống không phải là một đường thẳng tuyến tính và những đứa trẻ không cần phải lập bản đồ sự nghiệp của họ ngay từ đầu. Miễn là chúng yêu thích những gì mình làm và luôn linh động, cởi mở với cơ hội thì chúng luôn có thể phát triển. Bạn chẳng bao giờ biết: lợi ích của con gái bạn với kiến thức triết học, lịch sử nghệ thuật và kinh tế có thể là những phẩm chất hoàn hảo để cô ấy có thể làm việc cho các phiên đấu giá.
Tóm tắt sách Mất Trí
Dịch từ Blinkist
