Giới thiệu
Cuốn sách Lean in: Women, work and the will to lean đấu tranh cho sự tham gia của nữ giới vào các vị trí lãnh đạo. Tóm tắt sách dấn thân
Cuốn sách cũng kêu gọi sự bình đẳng cho cả nam lẫn nữ với thông điệp hãy dấn thân và làm việc mình thích. Tuy vấn đề đưa ra không mới nhưng cuốn sách đã tạo được tiếng vang rất lớn nhờ vào những nguyên nhân chính: bản thân tác giả là một phụ nữ nổi tiếng, được nhiều người tôn trọng; nội dung sách cuốn hút người đọc vì được viết từ những trải nghiệm thật của tác giả; thông điệp được tác giả truyền tải rất mạnh mẽ. Tóm tắt sách dấn thân
Sheryl Sandberg nguyên là Phó Chủ tịch của Google và hiện là Phó Tổng Giám đốc Thường trực (COO) của Facebook. Bà là một trong 50 nữ doanh nhân quyền lực nhất thế giới do tạp chí Fortune bầu chọn vào các năm 2007, 2008, 2009 và 2010, đồng thời xếp hạng 5 trong 100 phụ nữ quyền lực nhất của tạp chí Forbes năm 2011. Tóm tắt sách dấn thân
1
Tham vọng trở thành lãnh đạo của nữ thấp hơn nam
Tuy đạt được thành quả học tập tốt hơn nam – thống kê tại Mỹ cho thấy có 57% sinh viên nữ tốt nghiệp đại học và 60% tốt nghiệp cao học – nhưng tỷ lệ nữ giới tham gia làm việc và thành công với vị trí lãnh đạo cấp cao thấp hơn nam rất nhiều. Tóm tắt sách dấn thân
Có nhiều nguyên nhân dẫn đến việc này, tuy nhiên, lý do quan trọng hàng đầu là tham vọng trở thành lãnh đạo của nữ thấp hơn nhiều so với những nỗi sợ cố hữu – sợ không được người khác yêu quý, sợ đưa ra sự lựa chọn sai lầm, sợ tạo ra sự chú ý tiêu cực, sợ phải cố gắng quá mức, sợ bị phán xét, sợ thất bại, sợ là người mẹ/người vợ/người con không tốt… là nguồn gốc dẫn đến sự chùn bước trong tâm tưởng của phụ nữ.
Tác giả đã tự hỏi mình và nhiều phụ nữ khác: “Bạn sẽ làm gì nếu không sợ và sau đó bắt tay vào làm?” Với suy nghĩ “dấn thân” đó, tác giả đã quyết định viết cuốn sách này.
2
Hãy ngồi vào chỗ của mình trên bàn
Phụ nữ thường không chủ động ngồi vào bàn làm việc với những quản lý nam cấp cao cho đến khi được mời hay bị “ép” ngồi. Khi phụ nữ không chủ động ngồi vào chỗ của mình, họ thể hiện sự không tự tin và thua cuộc từ trong tâm tưởng tại môi trường làm việc. Tóm tắt sách dấn thân
Kết quả nghiên cứu khoa học cho thấy, phụ nữ có khuynh hướng đánh giá thấp kết quả công việc của mình, trong khi nam giới thì ngược lại.
Bản thân tác giả khi được tạp chí Forbes xếp thứ 5 trong danh sách “Những người phụ nữ quyền lực nhất thế giới” năm 2011 – trên cả đệ nhất phu nhân Michelle Obama – đã không tự tin, xấu hổ và chối bỏ kết quả bầu chọn này.
Hiện nay, mặc dù đôi khi vẫn còn những suy nghĩ và nỗi sợ hãi cố hữu của phụ nữ, tác giả đã biết “hít thở sâu và giữ cho tay ở thế giơ lên và học cách ngồi vào chỗ của mình”.
3
Thành công và được yêu quý
Kết quả nghiên cứu khoa học về Hội chứng Heidi & Howard cho thấy rất rõ rằng: khi một người đàn ông thành công, anh ta được yêu quý hơn bởi cả hai phái; còn khi một người nữ thành công, cô ta bị cả hai phái bớt yêu quý đi. Tóm tắt sách dấn thân
Sự nhìn nhận của xã hội về phụ nữ thành công rất nghiệt ngã. Nếu một phụ nữ có năng lực, xã hội sẽ nhìn nhận cô ta có vẻ không được dịu dàng, nhã nhặn.
Nếu một phụ nữ thật sự dễ thương, người ta chỉ thấy sự nhã nhặn, đáng yêu vượt trội hơn là năng lực của cô ta. Và bởi vì người ta muốn tuyển dụng và thăng chức cho phụ nữ vừa dễ thương vừa có năng lực, nên phụ nữ lãnh đạo cấp cao trở thành của hiếm. Tóm tắt sách dấn thân
Bản thân tác giả cũng “bị” Mark Zuckerberg – Tổng Giám đốc Facebook nhận xét: “Mong muốn được mọi người thích của chị là chướng ngại cản trở sự phát triển của chị. Nếu muốn thay đổi và tiến lên phía trước, chị không thể làm vui lòng tất cả mọi người.”
4
Nghề nghiệp là một khung đa chiều, chứ không phải là một cái thang
Theo quan niệm trước đây, nghề nghiệp là một cái thang dựng đứng. Mọi người phải tìm cách đi lên bậc cao hơn của cái thang này. Nhưng quan niệm về nghề nghiệp hiện nay đã thay đổi. Tóm tắt sách dấn thân
Nghề nghiệp nay được xem là “khung đa chiều” (Jungle Gym). Người ta có nhiều cách – chứ không phải chỉ đạp lên nhau – để vươn đến đỉnh cao của khung đa chiều.
Và trái với quan niệm phải tìm cách ở trên nấc thang cao nhất, với khung nhiều chiều, người ta không cần lên cao vẫn thấy vui và hạnh phúc với công việc.
Đối với tác giả, điều quan trọng là một công việc thật sự gây hứng thú và thúc đẩy tinh thần làm việc nhiệt tình của bản thân chúng ta.
Mỗi chúng ta nên có một giấc mơ trong đời và một kế hoạch ngắn hạn – khoảng 18 tháng. Một năm thì ngắn, hai năm thì hơi dài, do đó kế hoạch 18 tháng là thích hợp để cá nhân vừa đạt mục tiêu ngắn, vừa có sự linh động trong kế hoạch.
Để thành công và thăng tiến trong nghề nghiệp, phụ nữ cần những tố chất mà họ thường ít có, như chấp nhận rủi ro, chọn phát triển thay vì an phận, tự thách thức bản thân và đề nghị được thăng tiến.
Nhiều phụ nữ làm việc, cống hiến tạo kết quả và thụ động chờ đợi sự tưởng thưởng. Nhưng nếu vì lý do nào đó, sự tưởng thưởng – chiếc vương miện – không đến với mình, thì người phụ nữ phải biết đề nghị với cấp trên một cách khéo léo nhưng thẳng thắn về sự thăng tiến mà mình đáng được hưởng.
5
Tìm kiếm và nói sự thật
Môi trường làm việc của các công ty, dù cố gắng tinh giản hay tổ chức hiện đại như Facebook, vẫn là những tổ chức có nhiều cấp bậc. Vì thế năng lực và kết quả đóng góp của một cá nhân thường được đánh giá, xem xét bởi sự “cảm nhận” của người khác. Tóm tắt sách dấn thân
Điều đó làm cho nhiều người không nói lên sự thật trong môi trường làm việc. Họ không hiểu rằng sự thật luôn là giá trị bền vững nhất. Có nhiều người khi sinh ra đã có khả năng nói ra sự thật một cách tế nhị, không làm người khác tổn thương hay phiền lòng. Tác giả và nhiều người khác không có khả năng này thì phải học hỏi và luyện tập.
Nhiều người trong chúng ta từng tin rằng: trong môi trường làm việc chuyên nghiệp, cần tách biệt công việc với những gì thuộc về cá nhân. Điều đó cũng đang thay đổi. Chia sẻ cảm xúc sẽ giúp mọi người xây dựng mối quan hệ bền vững và sâu đậm hơn.
Lý thuyết hiện tại về lãnh đạo vốn dựa trên những yếu tố như chiến lược, sự phân tích, kết quả công việc… đang dần nhường bước cho lý thuyết mới về lãnh đạo. Đó là sự chân thật, trung thực và khả năng diễn tả xúc cảm.
Khi quay lại lãnh đạo Starbucks năm 2008 – vốn đang quá khó khăn, ông Howard Schultz đã chia sẻ sự thật và diễn tả cảm xúc thật của mình. Toàn thể cán bộ và nhân viên công ty đã “lắng nghe” sự thật và chia sẻ cảm xúc đó. Họ làm việc dưới sự lãnh đạo của ông, đưa Starbucks trở lại vị thế cũ và đạt được những kết quả kinh doanh đáng khâm phục.
6
Đừng có tư tưởng đầu hàng trước khi chính thức quyết định
Phụ nữ lãnh đạo luôn phải đối diện với chuyện tạm rời bỏ công việc, nghề nghiệp để có thể toàn tâm toàn ý sinh con và chăm sóc con. Khi trở lại với công việc, họ phải chịu “hình phạt làm mẹ”.
Thống kê cho thấy, tại Mỹ, chỉ có 74% phụ nữ có thể quay lại công việc, trong đó chỉ có 40% quay lại làm việc toàn thời gian. Họ phải nhận mức lương thấp hơn trước đây. Nghỉ việc sinh con hay vừa làm vừa sinh con là một quyết định khó khăn và quan trọng. Tác giả khuyên phụ nữ hãy để ngỏ các lựa chọn này. Đừng tạo cho mình một cái cớ để rút lui quá sớm. Đừng đưa chân lên bàn đạp thắng khi đang tăng tốc. Hãy giữ chân trên bàn đạp ga khi thời điểm đến. Lúc đó phụ nữ sẽ quyết định nghiêm túc.
7
Người phối ngẫu phải là người bạn đời đúng nghĩa
Người đàn ông mà phụ nữ chọn làm chồng, làm bạn đời không chỉ biết yêu thương, thấu hiểu, chia sẻ với người vợ, người bạn đời mà còn là người tôn trọng bình quyền nam nữ và chia sẻ trách nhiệm gia đình.
Phụ nữ ngày càng dấn thân trong công việc thì đàn ông ngày càng dấn thân trong gia đình. Thế giới cần thêm nhiều đàn ông ngồi vào bàn, nhưng không phải bàn làm việc mà là bàn làm bếp.
8
Đừng hoang tưởng về sự đa năng
Rất nhiều người, kể cả tác giả vào thời gian trước, đã cầu toàn và sa đà vào hầu hết mọi công việc. Tác giả kể lại quãng thời gian khi vừa mới sinh con: Dù mới nghỉ được ba tháng, nhưng bà đã làm việc gần như ngay lập tức: check mail, gọi nhân viên về họp tại nhà… Tác giả, cũng như những người tham vọng khác, đã làm việc “cuồng điên” vì lo rằng không ai làm được việc đó.
Qua thời gian, tác giả hiểu rõ giá trị của câu khẩu hiệu chữ đỏ được treo trong văn phòng Facebbok: “Done is better than perfect” (tạm dịch: “Hoàn thành công việc tốt hơn là đạt đến sự hoàn hảo”) Tác giả khuyên người đọc thay vì hỏi bản thân: “Tôi có thể làm hết mọi việc?” thì hãy tự hỏi câu sau: “Tôi có thể làm điều gì quan trọng nhất cho bản thân tôi và gia đình tôi?”
Không ai có thể cáng đáng hết mọi việc, không ai có thể hoàn hảo trong mọi thứ. Mong muốn của người phụ nữ làm việc là trở nên hoàn hảo trong công việc và trong gia đình cùng một lúc, dẫn đến việc họ phải cạnh tranh với hai thế lực:
(1) những người đàn ông làm việc với ít trách nhiệm gia đình hơn
(2) những phụ nữ nội trợ dành toàn thời gian cho công việc gia đình.
Trong cùng một thời điểm, không ai có thể thắng được cả hai cuộc chiến này. Không phụ nữ nào có thể vẹn cả đôi đường. Vì thế, tùy theo thời điểm, người phụ nữ đi làm cần ưu tiên lựa chọn của mình và biết giới hạn niềm đam mê công việc để bảo vệ bản thân và gia đình.
9
Hãy bắt đầu thảo luận về chuyện này
Như một sự mặc định của xã hội, càng lên vị trí cao, tỷ lệ phụ nữ càng thấp. Phụ nữ đã “bỏ cuộc chơi” vì nhiều lý do: vì bản thân họ không chịu được sự bất bình đẳng; công ty không chấp nhận linh hoạt thời gian cho phái nữ; gia đình họ không chấp nhận họ quá siêng việc mà lơ là chuyện gia đình, con cái. Một số trụ lại cuộc chơi nhưng đã tự giảm đi tham vọng lãnh đạo.
Có nhiều chức danh, ngành nghề mà nếu phụ nữ làm công việc đó, người ta phải đặt chữ “nữ” ở đầu như nữ kỹ sư, nữ phi công, nữ vận động viên đua xe và đặc biệt là “nữ tổng giám đốc”. Chữ “nữ” trong các cụm từ chỉ chức danh thể hiện một điều gì đó rất không bình đẳng.
Tác giả khẳng định đã đến lúc chúng ta phải nói về bình quyền nam nữ. Bản thân tác giả đã tham gia buổi thuyết trình – chương trình TEDWomen – với đề tài gây tranh cãi: “Tại sao chúng ta có quá ít phụ nữ làm lãnh đạo?” và khuyến khích mọi người hãy thôi tự giả vờ là mọi chuyện đang bình thường. Chúng ta phải nhận ra và nói thẳng vào vấn đề bất bình đẳng nam nữ trong công việc.
10
Chung tay vì một thế giới bình đẳng nam nữ
Mặc dù đã có nhiều tiến bộ so với trước đây, nhưng bình đẳng nam nữ ở Mỹ và các nước tiên tiến vẫn chưa đúng nghĩa. Cần có sự công bằng giữa nam và nữ, giữa người đi làm và người ở nhà không làm việc. Mọi người, bất kể nam hay nữ, cần được tạo điều kiện và được tôn trọng quyền bình đẳng cho bất cứ sự lựa chọn nào của họ.
Hy vọng lớn nhất của tác giả là con gái và con trai bà có thể làm những gì chúng mong muốn mà không gặp bất cứ trở ngại, khó khăn nào, dù khách quan hay chủ quan, chính thức hay nửa chính thức.
“Nếu con trai tôi muốn dành toàn thời gian để làm công việc quan trọng là nuôi dạy con cái, tôi hy vọng nó sẽ được tôn trọng và hỗ trợ. Nếu con gái tôi muốn dành toàn thời gian cho công việc và sự nghiệp, tôi hy vọng nó sẽ được tôn trọng, hỗ trợ và thành công. Tôi hy vọng cả hai sẽ đạt được đúng điều chúng mong muốn. Và khi chúng tìm được niềm đam mê trong cuộc sống của mình, tôi hy vọng chúng sẽ thật sự ‘dấn thân’ cho lựa chọn đó.”
Tóm tắt sách Dấn Thân
Người tóm tắt: Lâm Minh Chánh
