Giới thiệu
Tóm tắt sách A Bone To Pick (Vấn đề cần được quan tâm) tổng hợp và biên soạn lại những bài đăng trên báo New York Times. Cuốn sách đã khám phá ra những vấn đề mang tính hệ thống của nền công nghiệp ẩm thực nước Mỹ. Bên cạnh đó, tác giả đã chứng minh rằng những vấn đề thuộc chính phủ và nông nghiệp không chỉ đang kìm hãm sự phát triển của nền công nghiệp mà còn gây hại đến con người và Trái Đất.
Cuốn sách mang lại nhiều giá trị nhất cho
- Những người hứng thú với vấn đề sức khỏe và dinh dưỡng;
- Những ai muốn xây dựng lối sống lành mạnh;
- Những người quan tâm đến xã hội học, kinh tế học và nông nghiệp.
Tác giả của cuốn sách này là
Mark Bittman, nhà báo của New York Times. Ông đồng thời cũng là tác giả của những cuốn sách bán chạy nhất thế giới như Làm thế nào để nấu tất cả mọi thứ và VB6.
Chương 1. Giá trị lớn nhất cuốn sách mang lại: nguồn kiến thức giúp người đọc hiểu hơn về thực phẩm, từ đó cải thiện chế độ ăn uống.
Ăn là một trong những việc con người làm hàng ngày, nhưng chúng ta lại ít tìm hiểu kỹ càng về nó. Có thể bạn sẽ để ý đến những gì mình ăn, nhưng rất hiếm khi băn khoăn về quá trình chế biến để tạo ra món ăn đó. Tại sao chúng ta lại chọn loại thức ăn đó? Ăn ở đâu? Giá bao nhiêu tiền? Nó có tốt cho sức khỏe không? Và quan trọng nhất, nguồn gốc của số thức ăn đó ở đâu?
Mọi người thường phớt lờ những vấn đề trên, và đó là lý do tại sao những nhà báo của New York Times và “huyền thoại ẩm thực” Mark Bittman phải vào cuộc. Trong nhiều năm, các bài viết của Bittman liên tục đào sâu vào hệ thống thực phẩm Mỹ. Bên cạnh việc mang đến nguồn kiến thức sâu rộng và chính xác về vấn đề này, ông còn giới thiệu những phương pháp cụ thể và khả thi giúp độc giả cải thiện thực đơn dinh dưỡng ngày một tốt hơn.
Cuốn sách tổng hợp tất cả những bài viết xuất sắc nhất của Bittman, trong đó bao gồm rất nhiều chủ đề từ nông nghiệp đến việc nấu ăn tại gia, từ chế độ dinh dưỡng đến trách nhiệm của chính phủ.
Trong phần tiếp theo, bạn đọc sẽ được tìm hiểu về:
- Làm thế nào để thực hiện phương pháp ăn chay linh hoạt;
- Lý do tại sao chúng ta không nên ăn măng tây trồng ở Peru;
- Những gì chính phủ có thể làm để giúp người dân khỏe mạnh hơn.
Chương 2. Những thay đổi trong ngành công nghiệp ẩm thực có thể tác động mạnh mẽ đến rất nhiều vấn đề cấp bách toàn cầu.
Bạn có biết rằng ước tính một tỉ người phải sống trong cảnh đói khát mặc dù Trái Đất có đủ thức ăn cho toàn bộ tất cả chúng ta? Nguyên nhân nằm ở hệ thống nông nghiệp chưa khoa học chứ không phải do việc thiếu nguồn cung thực phẩm. Thực tế, chúng ta dành ⅓ tổng số lương thực sản xuất ra để chăn nuôi; ⅓ tiếp theo bị hao phí do quá trình sản xuất, và 5% cho việc sản xuất năng lượng.
Từ đây, “sinh thái học nông nghiệp” – sự kết hợp giữa sinh thái và nông nghiệp, ra đời như một phương pháp để giải quyết vấn đề này. Luân canh, việc lên kế hoạch canh tác cho nhiều vụ mùa, là ví dụ điển hình cho hiệu quả của phương pháp này. Hãy tưởng tượng bạn có hai mảnh đất. Ở mảnh đầu tiên, bạn trồng đậu nành trong năm thứ nhất và ngô trong năm tiếp theo. Hai năm đầu, mảnh đất còn lại cũng thực hiện quy trình trên, tuy nhiên năm thứ ba bạn chuyển sang trồng lúa mạch trước khi quay lại trồng đậu nành vào năm thứ tư.
Bởi sự đa dạng sinh học giúp đất đai thêm màu mỡ nên cách canh tác thứ hai sẽ mang lại hiệu quả cao hơn. Vì vậy, để cải thiện sản lượng nông nghiệp, chúng ta cần biến phương pháp này thành một “chuẩn mực” canh tác trong nông nghiệp.
Thậm chí nếu không phải là một người nông dân, bạn vẫn có thể giúp sức thay đổi ngành công nghiệp thực phẩm bằng cách ngừng mua nông sản nhập khẩu. Không có lý do gì để mua măng tây Peru vào tháng 12, vì quá trình vận chuyển xa xôi sẽ thải ra khối lượng khí CO2 lớn hơn rất nhiều so với dùng sản phẩm nội địa.
Hãy tiêu dùng thực phẩm được trồng tại địa phương theo đúng mùa. Nếu điều kiện cho phép, bạn có thể tự tay trồng rau tại vườn nhà. Bằng việc cắt giảm tiêu dùng sản phẩm nhập khẩu, nước Mỹ đã tiến một bước dài trong công cuộc chống lại sự nóng lên của Trái Đất.
Chương 3. Không chỉ các loài động vật, ngay cả con người cũng chịu những ảnh hưởng tiêu cực từ việc tiêu dùng thịt quá mức.
Bạn có tin rằng số lượng thịt trung bình người Mỹ sử dụng gấp đôi tổng số lượng tiêu thụ của cả thế giới? Chỉ tính riêng tại thị trường thịt ở Mỹ, hơn 10 tỉ con vật bị giết để lấy thịt hàng năm.
Thực tế, chúng ta có thể áp dụng bốn phương pháp sau để giảm thiểu mức độ bị ngược đãi của động vật.
Đầu tiên, hãy cho chúng sống trong một điều kiện môi trường tốt. Ví dụ, những chú gà cần có đủ không gian để đi lại chứ không phải bị nhốt trong chiếc lồng chật hẹp.
Thứ hai, người chăn nuôi nên giảm thiểu tối đa những đau đớn vật nuôi phải chịu.
Thứ ba, chúng ta nên chuyển sang ăn thịt hữu cơ. Chế độ chăm sóc vật nuôi ở nông trại hữu cơ tốt hơn rất nhiều so với các khu chăn nuôi công nghiệp, cũng vì vậy mà thịt hữu cơ có vị ngon hơn!
Cuối cùng, con người nên cắt giảm lượng thịt trong khẩu phần ăn, từ đó giảm thiểu lượng cầu trong các khu chăn nuôi công nghiệp. Không nhất thiết phải trở thành một người ăn chay hoàn toàn, việc ăn chay linh hoạt sẽ là lựa chọn phù hợp nếu đôi khi bạn vẫn muốn ăn thịt.
Không chỉ động vật, ngay cả con người cũng chịu những ảnh hưởng tiêu cực từ chế độ ăn quá nhiều thịt. Đó chính là lý do tại sao Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ đã hạn chế việc sử dụng thuốc kháng sinh cho động vật. Để chống nhiễm khuẩn, hầu hết các loài vật nuôi đều được tiêm thuốc kháng sinh. Tuy nhiên, nếu tiêu thụ thịt quá mức, số thuốc trong thịt động vật sẽ khiến con người dần bị “nhờn” với các loại thuốc nói chung.
Chương 4. Tự nấu ăn là một cách lý tưởng để con người kiểm soát chế độ ăn uống của mình.
Giữa rất nhiều nhà hàng ăn uống để chọn lựa thì câu trả lời đơn giản nhất chính là tự nấu ăn ở nhà. Nếu làm vậy, lợi ích to lớn nhất chính là bạn sẽ kiểm soát được mọi thứ. Bạn sẽ biết được nguồn gốc xuất xứ của thực phẩm, đồng thời cũng kiểm soát được những gia vị để chế biến chúng.
Ngoài ra, việc tự nấu nướng ở nhà cũng rẻ hơn rất nhiều. Một bữa tối ở McDonald’s gồm hai bánh burger cỡ lớn, gà viên và khoai tây chiên, thêm một chút nước soda sẽ tốn của gia đình bạn 28$. Trong khi đó, số tiền phải trả cho bữa tối tại gia với thịt gà đút lò, rau xanh, salad và sữa chỉ là 14$.
Bên cạnh đó, chúng ta không thể biết để làm ra bánh burger, McDonald’s đã cho những nguyên liệu hóa học bí ẩn nào vào. Tuy nhiên, bạn sẽ kiểm soát được mọi thứ trong món gà đút lò của mình. Tất nhiên, không phải lúc nào bạn cũng có thời gian nấu nướng, nhưng mức độ khỏe mạnh sẽ tỉ lệ thuận với số bữa ăn bạn tự chuẩn bị ở nhà.
Để bắt đầu nấu ăn, trước hết bạn cần biết “thực phẩm thực sự” là gì. Những đồ ăn, đồ uống phải mang lại giá trị dinh dưỡng cho con người mới được coi là thực phẩm thực sự. Điều đó có nghĩa là những loại nước ngọt nhiều đường như Coca-Cola hay Pepsi đều không được tính trong nhóm này. Tuy nhiên, hằng ngày con người tiêu thụ loại nước này quá nhiều, bất kỳ một đứa trẻ năm tuổi nào cũng có thể mua được soda ở máy bán nước tự động. Hãy nhớ rằng: một cốc soda tương đương với một cốc cà phê bỏ 9 thìa đường! Không chỉ đồ uống, những loại thực phẩm chứa đường khác như bánh quy ngũ cốc cũng không được khuyến khích tiêu dùng. Ngoài ra, chúng ta cũng cần tránh hấp thụ đồ ăn chứa chất béo dạng rắn như khoai tây chiên.
Chương 5. Chỉ một thay đổi nhỏ trong chế độ dinh dưỡng cũng có tác động rất lớn đến sức khỏe.
Điều gì làm nên một chế độ dinh dưỡng hoàn hảo? Câu trả lời rất đơn giản, đó chính là “thực phẩm thực sự”. Nhóm thực phẩm này chứa tối đa 6 loại nguyên liệu (ví dụ như bánh mì có chứa bột mỳ, đường, nước, muối). Vì vậy, rau xanh là loại đồ ăn “thật” nhất vì nó chỉ chứa duy nhất một loại nguyên liệu.
Nói cách khác, một chế độ ăn uống khoa học sẽ nói không với thực phẩm được chế biến quá phức tạp. Với lượng đường và chất béo rắn vượt mức cho phép, nhóm thực phẩm này sẽ làm tăng chỉ số đường huyết.
Chỉ số đường huyết là công cụ để đánh giá mức độ ảnh hưởng của chất bột đường (carbs) với lượng đường trong máu. Những thực phẩm chứa carbs lành mạnh như bánh mỳ nguyên cám sẽ có chỉ số đường huyết thấp hơn, hay nói cách khác nó không ảnh hưởng quá nhiều đến mức đường huyết trong máu.
Nếu không muốn hàng ngày chỉ ăn rau xanh thì vẫn có những chế độ khác cho bạn làm theo. Đầu tiên là đa dạng hóa thực đơn. Thay vì ăn quá nhiều hoặc quá ít một loại, chúng ta nên ăn đủ các nhóm dinh dưỡng khác nhau với số lượng nhất định để kiểm soát năng lượng nạp vào.
Bạn có có thể tham khảo chế độ ăn uống gồm một chút thịt đỏ, đồ ăn có đường, kết hợp với chất béo có lợi (như dầu olive), rau xanh, hoa quả và cá, trứng của vùng Địa Trung Hải.
Chương 6. Cuộc cách mạng trong nền công nghiệp thực phẩm đã mang lại cho con người rất nhiều lợi ích.
Khi liệt kê những lý do cho sự thay đổi trong công nghiệp thực phẩm, chúng ta thường nhắc đến động vật, môi trường hay những chất hóa học độc hại mà quên mất lý do quan trọng nhất: con người!
Chế độ ăn uống thiếu thốn đã làm gần 70.000 người chết mỗi năm do bệnh tiểu đường tuýp II. Trong khi đó, bệnh béo phì đã khiến 17% trẻ em nước Mỹ phải đối mặt với hàng loạt chứng bệnh nguy hiểm khác.
Nguyên nhân gây ra bệnh béo phì rất phức tạp, nhưng một phần là do việc tiếp xúc quá thường xuyên của trẻ nhỏ với các loại quảng cáo đồ ăn. Vì vậy, chúng ta cần có biện pháp hạn chế sự xuất hiện của những chương trình quảng cáo này trên TV.
Béo phì đã trở thành cụm từ quá quen thuộc. Thực tế, nếu mỗi ngày người Mỹ ăn thêm một phần hoa quả, sẽ có 30.000 bệnh nhân không bị bệnh tim mạch cướp đi tính mạng. Con số ấy sẽ lên tới 100.000 nếu họ ăn đủ số rau xanh được khuyến khích.
Ngoài ra, những vấn đề về kinh tế cũng là nguyên nhân để bắt đầu cải cách ngành công nghiệp thực phẩm. Những công nhân trong lĩnh vực này cần nhận được một sự đãi ngộ xứng đáng vì xét cho cùng, họ đang sản xuất ra loại sản phẩm không thể thiếu cho sự tồn tại của con người.
Hiệp hội Công nhân Ngành thực phẩm gần đây đã công bố bản báo cáo có tên “Bàn tay mang lại nguồn sống cho chúng ta”. Bản báo cáo gồm hơn 700 câu chuyện về những người công nhân có mức lương dưới 19.000$ mỗi năm, không có chế độ bảo hiểm, ngày nghỉ lễ hay nghỉ phép.
Chương 7. Luật lệ trong ngành công nghiệp thực phẩm cần được thắt chặt hơn nữa.
Liệu rằng việc cải cách trong ngành công nghiệp thực phẩm liên quan nhiều đến kinh tế hay sức khỏe hơn? Nếu là kinh tế, thì đây là “địa bàn” của những nhà kinh tế học. Còn nếu về sức khỏe, thì đó lại là phần việc của chính phủ.
Chính sách thuế của chính phủ có thể ảnh hưởng trực tiếp đến lượng cầu trên thị trường, thuế càng cao thì lượng cầu càng giảm. Và khi cầu giảm, ngành công nghiệp sẽ buộc phải giảm lượng cung. Đó chính là lý do tại sao sau khi Mexico trở thành quốc gia có tỉ lệ béo phì cao nhất thế giới, chính phủ nước này đã quyết định đánh thuế 10% vào sản phẩm đồ uống có đường và 8% vào đồ ăn vặt.
Ngoài ra, chính phủ nên có những chính sách trợ cấp cho các khu vực có nền kinh tế nông nghiệp thấp hay các trang trại trồng trọt và chăn nuôi hữu cơ để tăng mức độ cạnh tranh của họ trên thị trường.
Bên cạnh đó, nhãn dán trên bao bì thực phẩm cũng là một vấn đề cần chính quyền can thiệp mạnh mẽ. Ví dụ, vào năm 2004, chính phủ Mỹ đã yêu cầu thông tin trên nhãn của các sản phẩm chứa nhiều đường cần phải rõ ràng hơn nữa.
Nhãn dán đạt chuẩn cầu có thông tin về ba yếu tố khác nhau (được đánh giá dựa trên thang điểm từ 1 đến 5): giá trị dinh dưỡng, mức độ “thật” của thực phẩm và phúc lợi. Vì vậy, hai yếu tố đầu tiên Coca-Cola sẽ bằng 0 vì bản thân nó không mang một giá trị dinh dưỡng nào. Mức độ phúc lợi sẽ đánh giá mức ảnh hưởng tiêu cực của sản phẩm tới Trái Đất, vật nuôi và người trực tiếp sản xuất nó. Như vật, thịt gà công nghiệp sẽ có mức độ “phúc lợi” rất thấp.
Kết luận
Ngành công nghiệp thực phẩm cần thay đổi rất nhiều để giảm mức độ ảnh hưởng tiêu cực của nó đến môi trường, động vật và sức khỏe con người. Bên cạnh việc thắt chặt luật lệ của chính phủ, bản thân mỗi người cũng cần nâng cao nhận thức về chế độ dinh dưỡng khoa học để có cuộc sống khỏe mạnh hơn.
Bài học rút ra từ cuốn sách:
Hãy làm mọi thứ có thể, dù đó là việc nhỏ nhất.
Một sự thay đổi nhỏ cũng có thể tạo ra khác biệt lớn. Hãy tìm hiểu nguồn gốc xuất xứ của đồ ăn; ủng hộ những đơn vị sản xuất có chế độ ưu đãi xứng đáng với nhân viên hay cố gắng bổ sung rau xanh vào thực đơn hàng ngày.
Tóm tắt sách A Bone To Pick
Dịch từ Blinkist
